ارزدیجیتال بانک مرکزی(CBDC) چیست؟ و چه تفاوتی با سایر ارزهای دیجیتال دارند؟

بدون شک اگر در دنیای ارزهای دیجیتال فعال باشید، نام ارز دیجیتال بانک مرکزی را شنیده‌اید، CBCD مخفف Central Bank Digital Currency بوده که به معنای نوع جدیدی از ارز رمزنگاری شده است. دولت‌های سراسر دنیا در حال آزمایش این نوع ارز دیجیتال هستند. خوب است بدانید که آنچه که رمزارز بانک مرکزی را از دیگر ارزهای سنتی  متمایز می‌کند این است که طرفداران این نوع ارز دیجیتال امیدوار هستند که ارز دیجیتال بانک مرکزی با بهره‌گیری از فن‌آوری جدید پرداخت به‌ ویژه بلاک‌چین در جهت افزایش کارایی پرداخت و کاهش هزینه‌ها و کارمزدها گام بردارد و انقلابی جدید رقم‌ زند.

لازم به ذکر است که هنوز زمان زیادی از اختراع و عرضه این نوع ارزدیجیتال نگذشته‌است و به همین جهت در مراحل اولیه توسعه خود به ‌سر می‌برد. همچنین اکثر کشورها نظیر ایالات متحده در حال بررسی این ایده هستند. برخی کشورها نیز مانند چین با یوان دیجیتال و کره جنوبی نسخه دموی این ایده را به پایان رسانده‌اند و در حال اجرای آزمایشی این فناوری هستند. اما فراموش نکنید که این نوع ارز دیجیتال هنوز در نقاشی وسیع بکار نرفته‌اند. در ادامه قصد داریم به بررسی دقیق ارز دیجیتال بانک مرکزی بپردازیم و تفاوت‌های آن را با دیگر ارزهای دیجیتال بیان‌کنیم.

ارز دیجیتال بانک مرکزی چیست؟

ارزهای دیجیتال بانک مرکزی یا ارزهای دیجیتال، نوعی ارزهای مجازی هستند که توسط یک نهاد ناظر فدرال منتشر و کنترل می‌شوند و به همین جهت این ارزها بطور کامل تحت نظارت دولت هستند. لازم است توضیح دهیم که ارزهای دیجیتال بانک مرکزی برخلاف دیگر ارزهای دیجیتال، متمرکز هستند. این ارزهای دیجیتال نماینده پول فیات خواهند بود اما این نمایندگی به صورت دیجیتال است.

بانک مرکزی که یک ارز دیجیتال منتشر می‌کند، علاوه بر اینکه نهاد ناظر این ارز است، حساب‌های مشتریان را نیز در خود دارد. هر واحد ارز دیجیتال بانک مرکزی معادل دیجیتال امنی برای یک اسکناس است و به طور معمول از تکنولوژی دفترکل توزیع شده‌ استفاده می‌کند. بسیاری از نهادهای مختلف با استفاده از فناوری بلاک‌چین می‌توانند سابقه تراکنش و معاملات خود را در اختیار داشته ‌باشند، بدین ترتیب تاریخچه معاملات به‌جای آنکه کنترل شوند، توسط یک واحد متمرکز توزیع می‌شوند.

ارزهای دیجیتال بانک مرکزی واکنشی دربرابر محبوبیت روزافزون ارزهای دیجیتالی هستند که توسط نهادهای نظارتی کنترل نمی‌شوند. ارزهای دیجیتال بانک مرکزی سعی کردند که در حوزه‌ی رابط کاربری راحت و ساده و امنیت از دیگر ارزهای دیجیتال پیشی بگیرند و ویژگی‌های پیشرفته‌ی خود را با ویژگی‌های قدیمی و کارآمد سیستم بانکی ترکیب کنند تا پلتفرمی از ارزهای دیجیتال بی‌نقص و باکیفیت به ‌وجود آید.

دقت داشته ‌باشید که در سیستم متداول بانکی گردش پول مدیریت ‌شده و دارای پشتوانه است.

در ادامه به بررسی وضعیت ارزدیجیتال بانک مرکزی در کشورهای مختلف می‌پردازیم.

سوییس

بلاک‌چین دقیقا به ‌اندازه ارز دیجیتال بانک مرکزی کارآمد است، پس چرا باید این ارز را منتشر کرد؟

سوئیس یکی از کشورهای اروپایی است که در آن ارزهای دیجیتال و بلاک‌چین بیش‌ترین محبوبیت را نسبت به دیگر نظام‌های مالی و پولی دارند. اما این کشور در رابطه با مفید بودن و کارآمدی ارزهای دیجیتال بانک مرکزی تردید دارد.

رییس هیات مدیره بانک ملی سوییس، توماس موزر، می‌گوید که ارزهای دیجیتال و بلاک‌چین به اندازه‌ای نوآورانه نیستند که ما را مجبور به انتشار ارزهای دیجیتال با پشتوانه مالی کنند.

موزر وضع کنونی بلاک‌چین را با ابداع بی‌مصرف لوح فشرده مقایسه‌کرد و مدعی شد که ارزهای دیجیتال تنها تقلیدی از کالاهای موجود نظیر؛ سهام دیجیتال، اوراق قرضه، بن‌های خرید و... هستند.

دقت داشته ‌باشید که مردم تنها در صورتی به سراغ چیزهای جدید می‌روند که بهتر کار کند یا اینکه ارزان باشد. پس به همین جهت اختراع و عرضه ارزهای دیجیتال مختلف بدون آنکه در رابطه با آن‌ها اطلاعات کافی به ‌دست آورید، اشتباه است و چیزی جز شکست برای شما به‌ همراه ندارد.

همچنین موزر در وب‌سایت بیزینس اینسایدر اعلام‌کرد که بانک‌های مرکزی در ابتدا علاقه‌ی فراوان و بسیار به تولید و انتشار ارزهای داشتند، اما امروزه به‌دلیل تاثیراتی که این نوع ارز دیجیتال بر ثبات مالی می‌گذارد، اشتیاق اولیه به ‌شدت کم شده ‌است.

لازم به ذکر است که کشور سوییس در گذشته به انتشار ارزهای دیجیتال بانک مرکزی علاقه نشان داده‌ بود و حتی قرار بود نام این نوع ارز ایی فرانک باشد. اما در ماه می شورای فدرال دولت سوییس گزارشی از ریسک‌ها و فرصت‌هایی که معرفی و انتشار یک ارز دیجیتال با پشتوانه‌ی مالی دارد، را درخواست کرد.

خوب است بدانید که ایده‌ی ایجاد یک ارزدیجیتال با پشتوانه‌ی ملی از سوی رییس بورس اوراق بهادار سوییس، رومیو لاچر، در ماه فوریه مطرح شد؛ لاچر مدعی شد که ای_ فرانک تحت نظارت بانک مرکزی موجب هم‌افزایی بسیار می‌شود و به همین جهت برای اقتصاد کشور بسیار مفید و مهم است.

چین

انتشار ارز دیجیتال بانک مرکزی اجتناب‌ناپذیر است. بانک خلق چین از مدت‌ها قبل بر روی ایده ارز دیجیتال بانک مرکزی در حال تحقیق است و سال گذشته برای این هدف یک موسسه پژوهشی ویژه به‌نام آزمایشگاه تحقیقاتی ارزدیجیتال، تاسیس شد.

رییس بانک خلق چین، ژو زیاوچوان، موضع محتاطانه خود را در رابطه با انتشار ارز دیجیتال توسط بانک مرکزی اینگونه ابراز کرد:

اگر فناوری بلاک‌ چین با سرعت بسیار زیادی گسترش یابد، ممکن است بر روی مصرف‌کنندگان تاثیر منفی بگذارد. همچنین ممکن است که این رفتار اثرات نامشخصی بر ثبات مالی و انتقال سیاست پولی داشته‌ باشد.

ژو همچنین اظهارکرد که در نهایت ارز دیجیتال موجب کاهش نقدینگی می‌شود. او تاکید کرد که بانک خلق چین باید از خسارات قابل توجه و غیرقابل جبران به اقتصاد داخلی جلوگیری‌ کند. همچنین ژو مدعی شد که توسعه ارز دیجیتال یک فناوری غیرقابل اجتناب است.

هنگ کنگ

ارزهای دیجیتال بانک مرکزی را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده‌ است که برتری‌ای به زیرساخت‌های موجود ندارد. هنگ کنگ در مقایسه با سرزمین اصلی چین موضع‌گیری واضح‌تری در رابطه با ارزهای دیجیتال بانک مرکزی دارد.

دولت هنگ کنگ در ماه می در خبری رسمی اعلام‌کرد که در آینده‌ی نزدیک ارز دیجیتال بانک مرکزی منتشر نمی‌کند و زیرساخت پرداخت خود را کارآمد و مفید دانست. لازم به ذکر است که این بیانیه به امضای چوزف چان، دبیر موقت خدمات مالی و خزانه‌داری در شورای قانون‌گذاری رسیده ‌است‌.

چان توضیح داده ‌است که کمیته پرداخت و زیرساخت‌های ‌بازار_ آژانسی متشکل از بانک خلق چین و نهاد پولی هنگ کنگ و کمیته بازارهای بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی به طور مشترک بر روی آثار احتمالی ارز دیجیتال بانک مرکزی مطالعه کرده‌اند. گزارش آن‌ها بطور کامل نشان داده ‌است که پیشنهادات موجود که در رابطه با چگونگی به‌کارگیری ارزدیجیتال در حوزه‌ی پرداخت عمده ‌فروشی‌ها وجود دارد، بسیار شبیه به زیرساخت‌های موجود است و برتری مشخصی به زیرساخت‌های موجود ندارد.

این مقاله بیان می‌کند که مزایای ارز دیجیتال بانک مرکزی به دلیل وجود سیستم‌های کارآمد پرداخت خرده‌فروشی خصوصی، محدود می‌شود و اساسا نیاز به بررسی و کار بیش‌تری در زمینه اثبات مفهوم جهت اطمینان از امکان‌پذیری کاربرد ارز دیجیتال بانک مرکزی، نیاز است.

ونزویلا

یک ارز دیجیتال ملی دارد اگرچه بسیار بحث ‌برانگیز است. دولت ونزویلا در سال ۲۰۱۸ یک ارز دیجیتال ملی به‌نام پترو یا پتروموندا را روانه بازار کرد. این ارز دیجیتال ملی نخستین ‌بار در دسامبر ۲۰۱۷ در تلویزیون معرفی شده ‌بود. این تاریخ درست زمانی بود که نیکولاس مادورو رییس جمهور ونزویلا بود. مادورو اعلام‌کرد که دولتش قصد دارد یک ارز دیجیتال با پشتوانه‌ی ذخایر معدنی، نفت و طلا منتشرکند.

مادورو با گذشت زمان در ژانویه جزییات بیش‌تری را در رابطه با این ارز دیجیتال بیان‌کرد و اعلام‌کرد که ۱۰۰ میلیون‌ پترو که پشتوانه‌ی آن تعداد معادل بشکه نفت است، به ‌تازگی منتشر می‌شود. مادورو می‌گوید که برخی از ارزهای فیات نظیر؛ روبل روسیه، یوان چین، لیره ترکیه، یورو و... به ‌راحتی به پترو تبدیل می‌شوند.

لازم به ذکراست که پترو به خودی خود ارزدیجیتال بانک مرکزی محسوب نمی‌شود، زیرا یک بانک مرکزی بومی آن را انتشار نمی‌دهد و با ارز فیات موجود که ساورین بولیوار است، تفاوت‌های بسیار دارد.

به ‌تازگی نیز ژو، توسعه‌ دهنده‌ی اصلی اتریوم اعلام کرده ‌است که بخشی از پترو از مخزن گیت هاب ارز دیجیتال دش کپی‌برداری شده ‌است.

هدف از طراحی ارز دیجیتال ونزویلایی دورزدن تحریم‌های آمریکا بود. چراکه این تحریم‌ها اثرات منفی بر روی اقتصاد داخلی این کشور داشتند. همانطور که مادورو بارها گفته این ارز دیجیتال راهی است که با تحریم‌های مالی که از سمت مشاور آمریکا شما گرفته ‌است، مقابله می‌کند.

لازم به ذکر است که در نتیجه این امر، رییس جمهور کشور آمریکا اعلام‌کرد که مشارکت سرمایه‌گذاران آمریکایی در عرضه اولیه سکه پترو کاملا و از همه جهت محدود می‌شود.

مادورو مدعی است که در زمان پیش فروش این سکه ۵ میلیارد دلار جمع‌آوری شده ‌است. خوب است بدانید که این عدد یکی از بزرگ‌ترین مبالغ عرضه اولیه سکه تا به امروز است. همچنین پترو ۲میلیارد عرضه اولیه سکه تلگرام و یک میلیارد دلار فروش توکن اساس را نیز در دست دارد.

جالب است بدانید که یک منبع ناشناس در یکی از مقاله‌های هفته‌تایم مدعی شد که پترو ارتباطی با کشور روسیه دارد. چراکه این کشور از سال ۲۰۱۷ تاکنون از ارزدیجیتال پترو حمایت می‌کند. لازم به ذکراست که این حمایت بیش‌تر به دلیل دورزدن تحریم‌های غرب علیه این کشور است. در همین زمان منبع موثقی از بانک مرکزی روسیه به نشریات اعلام‌کرد که این خبر حقیقت دارد و افراد نزدیک به پوتین می.گویند که این یک راه برای دورزدن تحریم‌ها است اما رییس سازمان بدهی‌های دولت در وزارت مالی روسیه این ادعا را بطور کامل رد کرد.

به طور کلی اطلاعات حاکی از آن است که کشور ونزویلا پیش از آنکه عملا پترو را بطور رسمی راه‌اندازی کند، آن را به شهروندان محلی خود تحمیل کرد.

ژاپن

اگر پول نقد وجود نداشت، ارز دیجیتال بانک مرکزی بسیار موفق بود، اما امروزه ما نیاز به پول نقد داریم ژاپن کشوری است که در آن بیت کوین به طور رسمی یکی از راه و روش‌های پرداخت است. اما این کشور تا به امروز دوبار ارزدیجیتال بانک مرکزی را بطور رسمی رد کرده‌ است.

در این رابطه قایم مقام بانک ژاپن، ماسایوشی امامیا، بطور صریح شک و تردید خود را نسبت به کارآمدی این نوع ارز دیجیتال بیان ‌کرد و گفت که در سازمان من انتشار ارز دیجیتال در آینده‌ای نزدیک صورت نمی‌گیرد.

همچنین امامیا گفت که تعیین سود بر روی ارزهای دیجیتالی که توسط بانک مرکزی منتشر می‌شوند تنها در صورتی موثر واقع می‌شود که بانک‌ها بطور کامل پول فیزیکی را از سیستم مالی خود حذف کنند. چراکه در غیر اینصورت مردم بازهم ارزهای دیجیتال خود را به پول نقد تبدیل می‌کنند تا از پرداخت سود فرارکنند. همچنین اضافه می‌کند که حذف پول فیات در ژاپن برای بانک مرکزی ما غیرممکن است، چراکه روش متداول پرداخت در این کشور هنوز هم پرداخت نقدی است.

اتحادیه اروپا

آمادگی پذیرش ارزهای دیجیتال بانک مرکزی را ندارد . اتحادیه اروپا تابه امروز روشی که در رابطه با ارزهای دیجیتال بانک مرکزی در پیش گرفته‌ است، صبر و مشاهده است. رییس بانک مرکزی اروپا، ماریو دراگی، اعلام‌کرد که هنوز هیچ برنامه‌ای برای انتشار ارز دیجیتال ندارد.

دراگی اینگونه گفت که؛ در حال حاضر بانک مرکزی اروپا و نهاد پولی حوزه‌ی یورو برای انتشار ارزدیجیتال بانک مرکزی هیچ برنامه و ایده‌ای ندارد. همچنین او اضافه کرد که سازمان او اکنون درحال تحلیل در رابطه با پیامدهای بالقوه‌ای هستند که انتشاری چنین ارزی در کنار پول نقد به‌جای می‌گذارد.

همچنین دراگی در انتهای افزود که امروزه ضرورتی وجود ندارد که یک ارز دیگر در حوزه یورو منتشر کنیم، چراکه تقاضا برای اسکناس نقد در اتحادیه اروپا روز‌به‌روز در حال افزایش است.

کانادا

ارز دیجیتال بانک مرکزی می‌تواند سودآور باشد و موجب افزایش دستاوردهای رفاهی شود. در سال ۲۰۱۷ بانک کانادا با همکاری کارمند دپارتمان خدمات ارزی خود گزارشی با عنوان ارز دیجیتال بانک مرکزی، انگیزه‌ها و پیامدها نوشت و منتشرکرد. بدون شک نمی‌توان تنها به این گزارش اکتفا کرد و گفت که کانادا با ارز دیجیتال بانک مرکزی موافق است، اما می‌توان علاقمندی کانادا را به این حوزه متوجه‌ شد.

در این گزارش نوشته شده ‌است که همانطور که جامعه به سمت حذف پول نقد پیش می‌رود، منبع اصلی درآمد بانک مرکزی که سودی است که از چاپ پول بیش‌تر به ‌دست می‌آید، کاهش می‌یابد اما در عوض ارز دیجیتال بانک بانک مرکزی از طریق ایجاد و انتشار پول دیجیتال این سود را حفظ می‌کند. همچنین مطالب با این گزارش عدم وجود کارمزد تراکنش و شمول مالی از دیگر مزایای ارزدیجیتال بانک مرکزی است. از معایب این ارز نیز می‌توان به ناشناس ‌بودن آن اشاره‌ کرد.

تفاوت ارزدیجیتال بانک مرکزی با دیگر ارزهای دیجیتال

ارزهای دیجیتال بانک مرکزی بلاکچین مجاز را انتخاب می‌کنند و بر روی این بستر فعالیت می‌کنند. البته دقت داشته‌باشید که تکنولوژی دفترکل توزیع شده این ارزها شباهت بسیاری با بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال دارد. اما اهدافی که این دو نوع ارز دیجیتال دنبال می‌کنند، کاملا باهم تفاوت دارد.

همانطور که می‌دانید بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال تحت نظارت و کنترل هیچ نهاد مرکزی یا گروهی از نهادها قرار ندارند و کاملا منحصربه‌فرد هستند. اما ارزهای دیجیتال بانک مرکزی می‌تواند از جنبه‌های خاصی توسط دولت کنترل شود. در ادامه به بررسی دقیق‌تر این تفاوت‌ها می‌پردازیم.

عرضه

همانطور که می‌دانید عرضه بیت کوین حداکثر ۲۱ میلیون است و تغییر این عدد غیرممکن و نشدنی است اما در مقابل هر دولت یک بانک مرکزی دارد که می‌تواند پول و دارایی موردنیاز یک کشور را تامین و عرضه کند.

به‌راستی چه‌کسی آن را مدیریت می‌کند؟

این بانک‌ها با در نظر داشتن شرایط حاکم بر کشور در رابطه با حذف یا افزودن پول به آن تصمیم اتخاذ می‌کنند. همچنین در رمزارزهای بانک مرکزی یک نهاد مرکزی تصمیم می‌گیرد که کدام نهادهای مالی در مدیریت دفتر توزیع ‌شده همکاری و مشارکت داشته‌ باشند اما در بیت کوین این موضوع بطور کامل متفاوت است و هر کسی می‌تواند آن را اجرا کند.

هزینه‌های کمتر و کارایی بهتر

طرفداران ارز دیجیتال بانک مرکزی مدعی هستند که به دلیل ساختار این رمزارز می‌توان هزینه‌های انتقال پول را کاهش داد. ایده‌ی این کاهش هزینه‌های انتقال پول به این صورت است که با استفاده از رمزارز بانک مرکزی ارتباط بیش‌تر پ عمیق‌تری میان نهادهای مالی برقرار می‌شود و به همین جهت نسبت به روش‌های متداول و رایج امروز، راهی ساده‌تر ایجاد می‌شود.

پیگیری پرداخت‌ها

یک رکود کامل از تمام معاملات توسط دفاتر توزیع‌ شده ارائه می‌شود. این ویژگی برای برخی از کشورها مانند چین که به نظارت گسترده معروف است، بسیار مفید است.

دولت‌های مختلف در این شرایط سیاست‌های مختلف را اتخاذ می‌کنند. برای نمونه بانک فدرال رزرو ایالات متحده ارز دیجیتال بانک مرکزی را به رسمیت نمی‌شناسد چراکه بسیار نگران حریم خصوصی شهروندان کشور خود است.

جمع بندی

در مطالب فوق به بررسی دقیق مفهوم ارز دیجیتال بانک مرکزی پرداختیم و موضع‌گیری کشورهای مختلف را در رابطه با آن بررسی کردیم. همچنین تفاوت‌های میان این رمزارز با دیگر ارزهای دیجیتال را بطور مفصل بررسی کردیم.

ارز دیجیتال بانک مرکزی در حال حاضر در کشورهای فراوانی بطور آزمایشی درحال اجرا است. لازم به ذکر است که این ارز جدید بیش‌تر یک ارزدیجیتال است تا یک کریپتوکارنسی.

دقت داشته‌باشید که یکی از ویژگی‌های این ارز متمرکزبودن آن و‌وابسته‌بودن آن به بانک مرکزی است و این همان چیزی است که کریپتوکارنسی‌ها تلاش می‌کنند آن را از بین ببرند.

ارزدیجیتال بانک مرکزی از آن دسته ارزهایی است که آینده روشن و بسیار خوبی دارد اما بدون شک نیازاست در رابطه با این ارز و‌جوانب مختلف آن تحقیقات بسیار صورت گیرد تا مشکلات آن حل ‌شود و پلتفرمی بی‌نقص و یکپارچه به مخاطبان و کاربران ارائه ‌شود.